بخش بلاگ
حق تقدم در بورس چیست؟
1404-03-17
14:07
📌 مقدمه: نگاهی به ابزار افزایش سرمایه در بورس
در فرآیندهای افزایش سرمایه شرکت‌ها در بورس ایران، یکی از ابزارهای مهمی که به سهامداران داده می‌شود، «حق تقدم» است. این ابزار به سهامداران فعلی اجازه می‌دهد تا قبل از سایرین، در خرید سهام جدید منتشرشده از سوی شرکت، مشارکت کنند. در این مقاله، با مفهوم، نحوه استفاده، مزایا، ریسک‌ها و نکات کلیدی مربوط به حق تقدم آشنا می‌شویم.
✅ حق تقدم چیست؟
حق تقدم یا "Rights Issue" به معنای حق اولویت خرید سهام جدید منتشرشده توسط شرکت برای سهامداران فعلی است. این حق زمانی به وجود می‌آید که شرکت تصمیم بگیرد افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال‌شده انجام دهد.
📌 حق تقدم معمولاً با افزودن حرف «ح» در انتهای نماد اصلی نمایش داده می‌شود. مانند: "فملیح" یا "شستا‌ح"
🧠 چرا شرکت‌ها از حق تقدم استفاده می‌کنند؟
زمانی که شرکت به منابع مالی جدید نیاز دارد اما نمی‌خواهد وام بگیرد یا سهام جدید مستقیماً به بازار بفروشد، از سهامداران فعلی می‌خواهد که سرمایه تزریق کنند. در این شرایط:
-
شرکت افزایش سرمایه می‌دهد
-
به سهامداران فعلی "حق تقدم" داده می‌شود
-
هر سهامدار با پرداخت مبلغ اسمی (معمولاً 100 تومان به ازای هر سهم)، می‌تواند سهم جدید بخرد
🔍 مثال ساده از حق تقدم
فرض کنید شما 1,000 سهم از شرکت A دارید. اگر شرکت تصمیم بگیرد افزایش سرمایه 100 درصدی از محل آورده نقدی انجام دهد، شما 1,000 عدد "حق تقدم" دریافت می‌کنید. شما می‌توانید:
-
با پرداخت 100,000 تومان (1,000 × 100)، این حق‌ها را به سهام تبدیل کنید
-
یا آن‌ها را در بازار بفروشید و سود کنید
📊 مراحل استفاده از حق تقدم
| مرحله | توضیح |
|---|---|
| مجمع فوق‌العاده | تصویب افزایش سرمایه |
| تخصیص حق تقدم | به سهامداران دارای سهم در روز مجمع |
| بازگشایی نماد حق تقدم | معمولاً یک هفته بعد |
| مهلت پرداخت وجه | 60 روز از تاریخ اعلامیه |
| ارسال فیش واریز | به روش حضوری یا آنلاین |
| ثبت افزایش سرمایه | پس از پایان مهلت |
| تخصیص سهم جدید | پس از تأیید سازمان بورس |
💡 حق تقدم استفاده‌نشده چیست؟
اگر سهامداری در مهلت 60 روزه، وجه اسمی را پرداخت نکند، آن حق تقدم به‌عنوان «استفاده‌نشده» تلقی شده و در مرحله حراج توسط شرکت فروخته می‌شود. مبلغ حاصل پس از کسر هزینه‌ها، به حساب سهامدار واریز می‌شود.
⚖️ مزایا و معایب حق تقدم
✅ مزایا:
-
فرصت خرید سهم با قیمت پایین‌تر
-
حفظ درصد مالکیت در شرکت
-
قابل معامله بودن در بازار بورس (کسب سود از نوسان آن)
❌ معایب:
-
نیاز به نقدینگی در مدت مشخص
-
احتمال افت قیمت سهم پس از افزایش سرمایه
-
پیچیدگی برای تازه‌واردها در مراحل ارسال فیش و پیگیری
📈 تفاوت سهم اصلی با حق تقدم
| ویژگی | سهم اصلی | حق تقدم |
|---|---|---|
| قابلیت رای در مجمع | دارد | ندارد |
| قابل معامله | بله | بله (موقت) |
| نیاز به پرداخت وجه | ندارد | دارد (معمولاً 100 تومان) |
| زمان تبدیل به سهم | ندارد | دارد (پس از افزایش سرمایه) |
📌 نکات مهم:
-
همیشه آخرین مهلت پرداخت را از اطلاعیه‌های کدال بررسی کنید.
-
قیمت حق تقدم، معمولاً کمتر از سهم اصلی است.
-
برخی کارگزاری‌ها امکان پرداخت آنلاین وجه حق تقدم را فراهم کرده‌اند.
-
در صورتی که تعداد زیادی حق تقدم دارید و قصد استفاده دارید، فراموش نکنید پیگیری‌های لازم را انجام دهید.
🧠 جمع‌بندی:
حق تقدم یکی از مهم‌ترین ابزارهای افزایش سرمایه در بورس ایران است که به سهامداران امکان مشارکت در رشد شرکت را می‌دهد. شناخت کامل فرآیند، مزایا و ریسک‌های آن، به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا با تصمیم‌گیری آگاهانه، از این فرصت به درستی استفاده کنند.
