مقدمه

لایحه «بزرگ و زیبا»  که توسط دولت ترامپ پیشنهاد شده، ترکیبی از کاهش مالیات گسترده، افزایش چشمگیر هزینه‌های زیرساخت و اعمال تعرفه‌های جدید بر واردات است. طرفداران آن وعده رشد اقتصادی و اشتغال بالا را می‌دهند؛ اما منتقدان هشدار می‌دهند کسری بودجه بزرگ، فشار تورمی و واکنش سختگیرانه بانک‌های مرکزی می‌تواند در نهایت به رکود جهانی منجر شود. در این مقاله همه‌جانبه به مکانیزم‌های اثرگذاری این لایحه و ریسک‌هایی که به‌دنبال دارد می‌پردازیم.

۱. ساختار و اجزای کلیدی لایحه

۱. کاهش مالیات شرکت‌ها و افراد:

• شتاب‌دهی به رشد اقتصادی از طریق جذب سرمایه‌گذاری

• کاستن از درآمدهای دولت و بزرگ‌شدن کسری بودجه

۲. افزایش هزینه‌های زیرساختی تا ۲ تریلیون دلار:

• بازسازی جاده، پل و شبکه برق

• تزریق نقدینگی قوی به اقتصاد اما نیاز به تأمین مالی از طریق انتشار اوراق

۳. اعمال تعرفه ۲۰–۲۵٪ بر واردات محصولات کلیدی:

• حمایت از تولید داخل؛ اما بالا بردن هزینه مواد اولیه و کالا

• ایجاد فشار هزینه‌ای و تورمی در سطح مصرف‌کننده

۲. مکانیسم افزایش کسری بودجه و انتظارات تورمی

• کسری بودجه افزایشی:
  کاهش مالیات همراه با هزینه‌های بزرگ‌مقیاس باعث می‌شود دولت آمریکا مجبور به قرض‌گیری از بازار سرمایه شود.

• فشار بر بازار اوراق دولتی:
  افزایش عرضه اوراق به رشد نرخ بهره بلندمدت منجر می‌شود.

• انتظارات تورمی:
  تزریق نقدینگی بدون افزایش معادل تولید کالا و خدمات، تورم انتظاری را بالا می‌برد و مصرف‌کننده برای حفظ قدرت خرید، قیمت‌ها را سریع‌‌تر بالا می‌برد.

۳. واکنش بانک مرکزی و نرخ بهره

• سیاست‌های ضدتورمی:
  فدرال رزرو احتمالا برای مقابله با جهش تورم مجبور به افزایش سریع نرخ بهره خواهد بود.

• هزینه تأمین مالی بنگاه‌ها:
  نرخ بالاتر بهره، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را تضعیف می‌کند و پروژه‌های جدید زیرساخت را گران‌تر می‌کند.

• تأثیر بر بازار مسکن و وام مصرفی:
  نرخ وام مسکن و هزینه‌های اعتباری خانوارها بالا می‌رود و مصرف کلی کاهش می‌یابد.

۴. انتقال شوک به اقتصاد جهانی

۱. نرخ بهره آمریکا:
افزایش بهره در آمریکا به جذب ارز دلار منجر شده و سایر کشورها را به رقابت سخت برای تثبیت ارزهای خود وادار می‌کند.

2. کند شدن تجارت بین‌المللی:
   تعرفه‌های جدید، توازن عرضه و تقاضا در زنجیره‌های جهانی را به هم می‌ریزد و رشد اقتصادی شرکای تجاری را کاهش می‌دهد.

3. بازارهای نوظهور آسیب‌پذیر:
   کشورهای دارای کسری حساب جاری یا بدهی خارجی بالا، با خروج سرمایه و سقوط ارزش پول ملی مواجه می‌شوند.

۵. ریسک رکود جهانی

• ترکیب تورم و رکود (Stagflation):
  اگر تورم بالا در کنار افت رشد اقتصادی تجربه شود، سیاستگذاری سخت خواهد شد و چرخه رکودی تثبیت می‌شود.

• کاهش هزینه مصرف‌کننده:
  با افزایش قیمت کالا و خدمات و گران‌تر شدن وام، خانوارها خرج‌های غیرضروری را حذف می‌کنند.

• سرمایه‌گذاری منفی:
  کسب‌وکارها به‌خاطر هزینه بالای تامین مالی و عدم اطمینان از بازگشت سرمایه، پروژه‌ها را عقب می‌اندازند یا کنسل می‌کنند.

۶. دیدگاه اقتصاددانان

• موافقان لایحه: معتقدند محرک مالی عظیم رشد اشتغال و تولید را افزایش می‌دهد و ممکن است کوتاه‌مدتی رکود را پشت سر بگذارد.

• منتقدان: هشدار می‌دهند اثر تورمی و افزایش نرخ بهره، ظرف ۱۲–۱۸ ماه آینده رشد را منفی می‌کند و بازارهای مالی و املاک را در سراشیبی رکود قرار می‌دهد.

۷. راهکارهای کاهش ریسک

1. کنترل کسری بودجه:
   اختصاص بخش قابل‌توجهی از درآمد نفت و مالیات‌های جدید به تراز مالی.

2. فازبندی پروژه‌های زیرساخت:
   اجرای تدریجی برای جلوگیری از شوک شدید نقدینگی.

3. تعادل تعرفه‌ها:
   معافیت واردات مواد خام استراتژیک از تعرفه برای کاهش فشار هزینه‌ای.

4. همکاری بین‌المللی:
   مذاکره با کشورهای عمده برای جلوگیری از جنگ تجاری دوجانبه.

نتیجه‌گیری

لایحه «بزرگ و زیبا» ترامپ اگرچه در ظاهر محرک‌ مالی بزرگی را نوید می‌دهد، اما ترکیب کسری بودجه بالا، فشار تورمی و واکنش سختگیرانه بانک مرکزی می‌تواند رشد اقتصادی را به تأخیر انداخته و خطر بروز رکود جهانی را افزایش دهد. خطر اصلی در انتقال شوک‌های مالی به اقتصادهای نوظهور و کاهش تجارت بین‌الملل است؛ بنابراین بدون تنظیم دقیق مالی و سیاست‌های تدریجی، احتمال رکود جهانی قابل‌توجه خواهد بود.