تفاوت شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن

تفاوت شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن در بورس ایران 

در بورس ایران، شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن دو معیار کلیدی برای رصد و تحلیل وضعیت کلی بازار سهام هستند. هرچند هر دو شاخص جهت تغییرات بازار را نشان می‌دهند، اما روش محاسبه‌ی متفاوت آن‌ها باعث می‌شود دیدگاه‌های متفاوتی نیز به معامله‌گران ارائه گردد.

1. شاخص کل (TEDPIX) چیست؟

شاخص کل معرف میانگین وزنی ارزش بازار سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس تهران است. به بیان ساده‌تر، هر شرکت به نسبت اندازه‌ی ارزش بازار (Market Cap) خود بر این شاخص تأثیر می‌گذارد. شرکت‌هایی که سرمایه‌ی بالاتری دارند (مانند فولاد مبارکه، فارس، شستا و...) بیشترین اثر را در تغییرات شاخص کل خواهند داشت.

1.1. نحوه محاسبه شاخص کل

شاخص کل=(ارزش جاری بازارارزش پایه بازار)×100\text{شاخص کل} = \left(\frac{\text{ارزش جاری بازار}}{\text{ارزش پایه بازار}}\right) \times 100

• ارزش جاری بازار: مجموع ارزش بازار همه‌ی شرکت‌های حاضر در بورس در لحظه‌ی محاسبه.
• ارزش پایه بازار: مجموع ارزش بازار همان شرکت‌ها در تاریخ پایه (زمان شروع محاسبه‌ی شاخص).

1.2. ویژگی‌های شاخص کل

1. وابستگی بالا به سهام بزرگ: تغییرات قیمتی چند نماد بزرگ می‌تواند جهت کل بازار را مشخص کند.
2. لحاظ کردن سود نقدی (DPS): سودهای تقسیمی نیز در تغییرات شاخص در نظر گرفته می‌شوند.
3. ممکن است گمراه‌کننده باشد: اگر سهام بزرگ مثبت باشند اما اغلب سهام کوچک منفی، باز هم شاخص کل مثبت خواهد شد.

2. شاخص کل هم‌وزن

شاخص کل هم‌وزن از این جهت متفاوت است که به همه‌ی شرکت‌ها ضریب یکسان می‌دهد؛ فرقی ندارد شرکتی بزرگ باشد یا کوچک. در نتیجه، افزایش یا کاهش قیمت یک سهم کوچک می‌تواند به همان اندازه‌ی تغییرات یک سهم بزرگ بر شاخص تأثیر بگذارد.

2.1. نحوه محاسبه شاخص کل هم‌وزن

شاخص هم‌وزن=∑(تغییرات درصدی تمام نمادها)تعداد شرکت‌ها\text{شاخص هم‌وزن} = \frac{\sum(\text{تغییرات درصدی تمام نمادها})}{\text{تعداد شرکت‌ها}}

در این شیوه، میانگین تغییرات درصدی تمام سهام حاضر در بازار محاسبه می‌شود و اثر همگی آن‌ها (صرف‌نظر از اندازه ارزش بازارشان) برابر در نظر گرفته می‌شود.

2.2. ویژگی‌های شاخص هم‌وزن

1. وزن یکسان برای همه‌ی شرکت‌ها: رشد سهام کوچک و متوسط می‌تواند شاخص هم‌وزن را مثبت کند، حتی اگر سهام بزرگ افت کنند.
2. تصویر واقعی‌تر از کلیت بازار: اگر بیشتر نمادها صعود کنند، شاخص هم‌وزن مثبت می‌شود؛ ولو چند نماد شاخص‌ساز منفی باشند.
3. اهمیت برای تحلیل سهام کوچک: بسیاری از معامله‌گران نوسانی به شاخص هم‌وزن بیشتر توجه دارند، چراکه تغییرات سهام کوچک معمولاً تندتر است.

3. تفاوت‌های کلیدی

4. چه زمانی شاخص کل و شاخص هم‌وزن از هم فاصله می‌گیرند؟

1. شاخص کل مثبت اما شاخص هم‌وزن منفی: یعنی رشد بازار محدود به چند سهم بزرگ بوده و اکثر سهام کوچک افت کرده‌اند.
2. شاخص کل منفی اما شاخص هم‌وزن مثبت: نشان‌دهنده افت چند سهم بزرگ در حالی است که عمده سهام کوچک و متوسط رشد داشته‌اند.
3. هر دو شاخص مثبت: عموماً در شرایطی رخ می‌دهد که سهام بزرگ و کوچک توأمان رشد می‌کنند.
4. هر دو شاخص منفی: نشانه‌ی نزول فراگیر در سهام مختلف بازار است.

5. تحلیل کاربردی هر یک

5.1. شاخص کل برای سرمایه‌گذاران بلندمدت

• اغلب مناسب افرادی است که سبد سهامشان شامل شرکت‌های بزرگ و بنیادی است.
• اگر شاخص کل در طول زمان صعودی باشد، یعنی غالباً سهام ارزنده و بزرگ رشد داشته‌اند.

5.2. شاخص هم‌وزن برای معامله‌گران نوسانی

• مناسب افرادی که به سهام کوچک‌تر با پتانسیل رشد سریع‌تر علاقه دارند.
• اگر شاخص هم‌وزن روند صعودی داشته باشد، یعنی بخش عمده‌ای از نمادهای کوچک در وضعیت مطلوبی هستند.

6. چگونه از این دو شاخص در تصمیم‌گیری استفاده کنیم؟

1. بررسی هم‌زمان: بهترین کار، نگاه به هر دو شاخص در کنار یکدیگر است. این‌گونه متوجه می‌شویم که رشد بازار واقعاً فراگیر است یا محدود به چند سهم بزرگ.
2. مدیریت ریسک: اگر شاخص کل بسیار مثبت باشد اما شاخص هم‌وزن منفی، احتمالاً ریسکی از رشد حبابی در چند سهم بزرگ وجود دارد.
3. انتخاب استراتژی: بسته به نوع معامله (بلندمدت یا نوسانی)، از هر شاخص می‌توان الگو گرفت.
4. تأیید روند: اگر هر دو شاخص با هم هم‌جهت باشند (مثلاً هر دو صعودی)، قدرت روند بیشتر خواهد بود.

7. جمع‌بندی

• شاخص کل: برای ارزیابی عملکرد کلی شرکت‌های بزرگ و بنیادی مناسب است و سودهای تقسیمی (DPS) را نیز در تغییرات خود منظور می‌کند.
• شاخص هم‌وزن: شرایط عمومی و فراگیر بازار را بهتر نشان می‌دهد، به‌ویژه برای سهام کوچک که تأثیر کم‌تری در شاخص کل دارند.
• همه‌جانبه‌نگری: مقایسه هم‌زمان هر دو شاخص، درک عمیق‌تری از وضعیت واقعی بازار ارائه می‌دهد؛ مثلاً تشخیص این‌که آیا رشد بازار ریشه‌دار و فراگیر است یا تنها به چند نماد بزرگ محدود می‌شود.

در نهایت، سرمایه‌گذاران حرفه‌ای معمولاً شاخص کل و هم‌وزن را در کنار هم زیر نظر می‌گیرند تا تصمیمات بهینه‌ای در خرید، فروش یا نگهداری سهام بگیرند.

سؤال: شما در معاملات خود بیشتر به کدام شاخص توجه می‌کنید؟ آیا تجربه‌ای داشته‌اید که یکی از شاخص‌ها سیگنال اشتباهی به شما داده باشد؟

از این دو شاخص برای تحلیل بهتر وضعیت بازار بورس ایران استفاده کنید و به خاطر داشته باشید که صرفاً دیدن یکی از شاخص‌ها می‌تواند تصویر ناقصی از بازار ارائه کند. موفق باشید!